توافق‌نامه شینگن قرادادی است بین کشورهای عضو برای تردد آزاد و بدون کنترل مرزی شهروندان این کشورها. البته مفهوم تردد آزاد بین کشورهای اروپایی را می‌توان به گذشته‌های بسیار دور و تقریباً قرون‌وسطی نسبت داد. درعین‌حال، در قرون اخیر این ایده از زمانی که اروپا از نتایج جنگ جهانی دوم متضرر شد به‌طورجدی مورد بحث‌وبررسی قرار گرفت.
بااین‌حال، اقدامات بنیادین و منسجم در این زمینه طی دهه 80 صورت گرفت، یعنی زمانی که اروپا در مخمصه یک بحث‌وجدل دائمی از سوی دو بخش مخالف گیرافتاده بود: یک بخش که از ایده اروپای آزاد بدون وجود کنترل‌های مرزی داخلی در بین کشورها حمایت می‌کرد و بخش دیگر که کاملاً مخالف این ایده بود. فرانسه و آلمان دو کشور پیشگامی بودند که قدم‌های اولیه را در طرح مفهوم تردد آزاد برداشتند.
این دو کشور در تاریخ 17 ژوئن 1984 برای اولین بار موضوع تردد آزاد را در چارچوب شورای اروپا در Fontainebleau مطرح کردند. جایی که همه خواهان تعریف شرایط موردنیاز برای تردد آزاد شهروندان، بین کشورهای موردتوافق بودند. درنهایت این موافقت‌نامه با حضور 5 کشور فرانسه، آلمان، بلژیک، لوکزامبورگ، و هلند، در شینگن، روستای کوچکی در جنوب لوکزامبورگ در کنار رودخانه Moselle، در قالب لغو تدریجی مرزهای داخلی بین کشورها و کنترل گسترده از مرزهای خارجی در 14 ژوئن 1985 امضا شد.
14 ژوئن 1985- امضای توافق‌نامه شینگن: کاترین لالومیر (فرانسه)، والدیمار شکرکنبرگر (آلمان)، پل د کیررمکر (بلژیک)، رابرت گوبلز (لوکزامبورگ) و ویم ون ایکلن (هلند).
اجرای توافق‌نامه شینگن
5 سال بعد، در 19 ژوئن 1990 قراردادی برای اجرای توافق‌نامه شینگن امضاء شد. این قرارداد مسائلی را دربر می‌گرفت مانند:
- لغو مرزهای داخلی،
- تعریف رویه‌هایی برای صدور ویزای یکسان برای همه کشورها،
- ایجاد یک پایگاه داده برای همه کشورهای عضو که به سیستم اطلاعاتی شینگن (SIS: Schengen Information System) معروف شد. سیستم اطلاعاتی شینگن همچنین ساختار هماهنگی را بین ادارات مهاجرتی و داخلی ایجاد می‌کند.
به‌این‌ترتیب، مفهوم منطقه شینگن به‌طور گسترده‌ای ادامه یافت. به‌طوری‌که در 27 نوامبر 1990 ایتالیا، در 25 ژوئن 1991 پرتغال و اسپانیا، و در تاریخ 6 نوامبر 1992 یونان به این منطقه پیوستند. علی‌رغم اینکه توافق‌نامه شینگن – شامل قراردادها و قوانین-از قبل ایجاد شده بود، اما اجرای واقعی توافق‌نامه شینگن سرانجام در تاریخ 26 مارس 1995آغاز شد. که در آن 7 کشور عضو شینگن یعنی فرانسه، آلمان، بلژیک، لوکزامبورگ، هلند، پرتغال و اسپانیا به‌طور رسمی تصمیم به لغو کنترل‌های مرزی گرفتند.
از آن زمان، منطقه شینگن یک روند سریع درحال‌توسعه را تجربه کرده است. ازاین‌روی، در تاریخ 28 آوریل 1995، اتریش، در تاریخ 19 دسامبر 1996، دانمارک، فنلاند، ایسلند، نروژ و سوئد، پنج کشور جدیدی بودند که به منطقه شینگن پیوستند. از سوی دیگر، ايتاليا در اکتبر و اتریش در دسامبر 1997، کنترل‌های مرزی داخلی خود را لغو کردند. یکی دیگر از پیشرفت‌های عمده‌ای که توسط توافق‌نامه شینگن رقم خورد زمانی بود که در ماه می سال 1999، “معاهده آمستردام” این توافق را در چارچوب قانونی اتحادیه اروپا قرار داد، زیرا درگذشته، پیمان‌های شینگن و مقررات مندرج در آن، بخشی از اتحادیه اروپا نبود و به‌طور مستقل عمل می‌کردند.
منطقه شینگن همچنان به توسعه خود ادامه داد و در ژانویه 2000 یونان، در مارس 2001 دانمارک، فنلاند، سوئد، ایسلند، نروژ، در 16 آوریل 2003، جمهوری چک، استونی، مجارستان، لتونی، لیتوانی، مالت، لهستان، اسلواکی و اسلوونی و در اکتبر 2004 سوئیس پانزده کشور جدیدی بودند که به این منطقه پیوستند.
این داستان موفقیت‌آمیز به همین‌جا ختم نمی‌شود، زیرا در دسامبر 2007، این کشورها لغو مرزهای زمینی و دریایی و در مارس 2008 لغو کنترل‌ها در مرز هوایی را نیز اعلام کردند. در فوریه 2008، لیختن‌اشتاین 26امین و آخرین کشوری بود (تاکنون) که توافق‌نامه شینگن را امضاء کرد و بخشی از منطقه شینگن شد. در دسامبر 2008، سوئیس مرز زمینی و در مارس 2009، کنترل‌های مرز هوایی‌اش را لغو کرد. آخرین رویداد مهم در راستای اجرای توافق‌نامه شینگن در دسامبر 2011 رخ داد، یعنی زمانی که پس از گذشت سه سال از امضای توافق‌نامه شینگن توسط لیختن‌اشتاین، این کشور نیز اعلام کرد که کنترل مرز داخلی خود را لغو می‌کند.
درصورتی‌که افرادی از کشورهای غیرعضو بخواهند در این منطقه تردد کنند نیاز به ویزایی دارند که تحت عنوان ویزای شینگن صادر می شود. با داشتن ویزای شینگن با رعایت شرایطی می‌توانید در 26 کشور عضو منطقه شینگن آزادانه و بدون کنترل‌های مرزی تردد نمایید.
